Het stressmechanisme in ons lichaam werkt al sinds mensenheugenis op dezelfde manier, alleen is de tijd van toen niet met de tijd van nu te vergelijken. Als we stress ervaren worden stresshormonen (=cortisol) geproduceerd die ervoor zorgen dat we kunnen vechten, vluchten of verstijven. In de tijd van toen heel effectief maar dat geldt nu in het informatietijdperk niet meer. Als we langdurig stress op de werkvloer, privé omstandigheden of op persoonlijk vlak ervaren kunnen de stresshormonen uitgeput raken door overprikkeling van het stressmechanisme. Het stressmechanisme is een essentieel onderdeel van je gezondheid, maar overprikkeling kan funeste gevolgen hebben voor jouw gezondheid. Als je af en toe wat stress ervaart en je schakelt erna goed af door tot rust en ontspanning te komen zal het geen catastrofale gevolgen met zich meebrengen. Er kunnen wel klachten van vermoeidheid ontstaan, waardoor je minder uitgerust wakker wordt, minder goed de slaap kunt vatten door piekeren en je ‘stopemoties’  ervaart; je lichaam geeft aan dat het anders moet en je voelt weerstand.

Dit kan ombuigen naar overbelasting indien het dagelijkse leven je al snel teveel wordt, sociale contacten afhoudt en je omgeving ook merkt dat je anders reageert en handelt. Komen er ook fysieke klachten bij, heb je geheugen- en concentratieproblemen dan kan dit duiden op serieuze stressklachten. Overspannen of chronische stress ontstaat als je niet meer in staat bent om in die momenten dat je tot rust kan komen daadwerkelijk die rust te ervaren. Als je niet meer in staat bent tot rust en ontspanning te komen tussen de piekmomenten dan spreken we van chronische stress. Je lichaam blijft continu in een staat van stress, je stressmechanisme blijft continu actief door overprikkeling. Hierdoor is er geen ruimte meer om te ontspannen en te herstellen. Dit heeft negatieve gevolgen voor jouw gezondheid. Je zenuwen staan op scherp en je bent erg emotioneel. De stresshormonen raken langzaam uitgeput en dit heeft invloed op de energiereserves; chronische stress kan dus uiteindelijk zorgen voor uitputting van het lichaam wat kan resulteren in een burn-out.

Een deel van de klachten en symptomen komen overeen, denk aan onrustig, concentratieverlies of slapeloosheid. Maar de ernst en de duur van de klachten verschilt. Het belangrijkste verschil is de mate van uitputting en de duur van het herstel. Overspannenheid is een situatie die ontstaat als er in een relatief korte periode van een aantal maanden te veel van je verwacht of geëist wordt en/of je zit in een situatie die uitzichtloos is. Een burn-out ontstaat wanneer iemand jarenlang over zijn grenzen is gegaan en zelfs de energiereserves zijn opgebruikt. Door jarenlange overprikkeling van het stressmechanisme en de overproductie van stresshormonen raakt het lichaam volledig uitput.

Dat kan resulteren in niet meer in staat zijn tot simpele huishoudelijke taken, geen energie meer hebben om te wandelen en sporten, overgevoeligheid voor prikkels van elke aard (televisie, feestje etc.), je niet meer kunnen concentreren, je kunt het niet opbrengen om ’s ochtends uit bed te komen, je hebt vaak een kort lontje en kan een op zich kleine gebeurtenis net te veel zijn die ‘de emmer doet overlopen’. Kortom, het stressmechanisme is langdurig overprikkeld, je stress hormonen zijn opgebruikt en de productie van nieuwe stresshormonen is te veel gevraagd voor je lichaam. Je lichaam is niet meer in staat om deze op te laden. Je hebt een burn-out.